Скачать с ютуб ҚАБАНБАЙ БАТЫР ЖАЙЛЫ ЖАНТҮРШІГЕРЛІК АҚПАРАТ в хорошем качестве

ҚАБАНБАЙ БАТЫР ЖАЙЛЫ ЖАНТҮРШІГЕРЛІК АҚПАРАТ

Өмірінде 103 мəрте жекпе-жекке шығып бірде бір рет жеңілмеген атақты Қабанбай батырдың қанды жорығы туралы сізге білген дұрыс! Ендеше кеттік Қарға тамырлы қазақ қай заманда болсын батырдан кенде болмаған. Азуын айға білеген небір хандардың өзі батырлардың сөзін тыңдап, кеңесіне құлақ асқан. Сондай қаһармандардың бірі де бірегейі Қаркерей Қабанбай батыр. Жоңғар мен қара қытайдың есін шығарып тырқырата қуған оның сұсты бейнесі сыртқы жауларымызға үрейдің символындай көрінеді. Оның өзге батырлардан ерекшелігі тек дене қайратының күштілігінде емес, сол денесіндегі қалың қылдай түктері еді. Ол жастайынан өмірдің ащы дәмін татып өсті. 1702 жылы Барлықтағы алғашқы шайқаста әкесі Қожақұл батыр аз адаммен қоршауда қалып қойып, ақыры ауыр жарақаттан о дүниелік болады. Бұл кезде Қабанбай он бірге жаңа толған еді. Даңқты батыр Қожақұл өмірден өткен соң ел арасынан бірлік кетіп, оны көріп отырған ойраттар ел жұрт аманда тапа тал түсте қазақ ауылдарын емін еркін тонап, білгендерін істеуді шығарды. Бірлігі кеткен ауылдарды ойрандап, пәк қыздарын күң, бек ұлдарын құл етуге көшті. Олар сонымен қоймай кезекті жорықта Қабайнбайдың ағасы Есенбайды аяусыз қорлап өлтіреді. Бұл жас жігіт үшін орны толмас қасіретке айналды. Әкесі өлген соң жалғыз сүйеніші болған Есенбайдың қорлықпен өлтірілуі Қабанбайдың жүрегіне қан қатырды. Ағасының кегін алмақ болған ол жаудың ортасына жалғыз барып, ағасын өлтірген қалмақты іздеп жүріп тауып алып, басын кесіп тастайды. Бұл тек бастамасы ғана болатын. Оның бұл жүрекжұтқан ерлікке толы сапары ел ішінде аңыз болып тарап, ол бірте бірте қалмақтарға да жетеді. Енді кіп-кішкентай Қабанбайдың даңқы қалмақтарға қорқынышты болып көріне бастайды. Оның ерлікке толы ғұмыры осылай басталған еді. Қалың керейлер арасында тұрып, Ханбибіге үйленеді. Қабанбайдың даңққа толы жұлдызды шағы жоңғарларға қарсы бүкіл қазақ халқының азаттық қозғалысы кезінде анық көрінді. Жастайынан қалмақ десе қаны басына шабатын батыр «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» жылдары жоңғарлармен аяусыз күреске түсті. Нақтырақ айтқанда 1723 жылы Түркістан қорғанысына, 1726 жылы Бұланты шайқасына, 1730 жылы Аңырақай-Алакөл шайқасына, кейін Шыңғыстау, Ертіс бойындағы шайқастарға қатысып, Абылай ханның ең сенімді батырларының біріне айналады. Қанды жорықтардың бірінде ерекше дараланып жауға шапқанда бұл ісіне сүйсінген Абылай хан оны Дарабозым деп атайды. Бұл 1741 жылы Шыңғыстаудағы Шаған шайқасы болса керек. Жеңісті жорықтар одан әрі жалғасып 1751 жылы Ұлы жүздің жасағын өзіне қосып алған 2 түмен қазақ әскері, Сыр бойы, Шымкент, Сайрам, Ташкент қалаларын жоңғарлардан тазартып, Ташкент қаласында Төле бидің билікке келуіне жәрдемдеседі. Сонымен қатар Шыршық аймағында Жоңғария жеріне құлдыққа айдалып бара жатқан бірнеше мың қарақалпақты аман есен құтқарып қалады. Бұл кезде хандық іші алатайдай бөлініп үш жүздің игі жақсылары өз өзімен қырқысып, үлкен хан тағына таласа бастайды. Ресей болса жергілікті сұлтандардың қолтығына су бүркіп оларды Әбілқайыр ханға қарсы қойып, осы арқылы Кіші жүз жерінде хандық биліктің жойылуын тездетпек болады. Бұл ойын Әбілқайырдың өлімімен аяқталады. Қанды оқиғадан соң Қабанбай Барақ сұлтанды ханның өлімі үшін кінәлап, жоңғардармен ауыз жаласуға ұмтылуын сынға алады. Бұл да Қабанбайдың саяси сипатын көрсетті. Ол ешқашан өзге елдің бодандығын қабылдамаған адам. Оның таңдауы не өлім, не бостандық ұрандары секілді естіледі. Оның ел ішіндегі абыройының өскендігі сондай үш жүздің ханы онымен санасуға, ақылына құлақ асуға мәжбүр болды. Бұл ел басына күн туған сәтте ер етігімен су кешкен қысылтайаң шақ, ердің майданда шыңдалатын сәті еді. Бас басына би болған төре тұқымдарының аруағы қашып, елдің ауыр жүгі қарадан шығып хандыққа көтерілген батырлар мен билерге артылған дәуір болатын. Міне, дәл осы кезде Абылай хан бастаған қазақ батырларының алтын ғасыры туды. Олардың ерліктерін әйгілі жыраулар жырға қосып, нағыз ертегідей айтылды. Бұл тірі аңыздар болатын. Олардың көш басында ту ұстаушы Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай, Шапырашты Наурызбайлар тұрды. 1750 жылдан кейін қазақ даласын, әсіресе оңтүстік аудандардағы қалалы аймақтарды жоңғарлардан азат ету майданы басталды. Бұл ұзаққа созылған соғыстың соңғы эпизодтары болатын. Жоңғарлар өз ішінде ыдырап, одан қала берді Қытай империясы тарапынан қатты теперіш көрді. Өз басымен өзі қайғы болған жоңғарлар қазақ даласында бекінген пунктерден бірте бірте шегіне берді. Енді ол бекеттерді қорғайтын әскерлер отандарына, Жоңғарияға қайтуды армандай бастады. Жер жерден бас көтерген қазақтың жаужүрек жігіттері жоңғар қосындарын талқандап кетіп жатты. Толығырақ Видеода... #ҚАБАНБАЙ #БАТЫР #Қазақ